වෙහෙර දසටක් පුරා කරවා දස අටක් මහ වැව් බැඳී ව ස ර එක දා බිසව අබිසෙස් මහනුවම් තෙමඟුල් යෙදී ඇ ජ ර කිවියර පිනින් ජානකිහරණ ඈ මහ කව් බැඳි කු ම ර දස් රද කාලිදස් නම් කිවිඳු හට සිය දිවි පිදී
මේ තියෙන්නේ පැරකුම්බා සිරිතේ එන කවියක්. මේකේ කියන විදියට ජානකීහරණය නම් මහා කාව්‍යය කරවූ කුමාරදාස රජතුමා කාලිදාස නම් කවියා වෙනුවෙන් දිවි පිදුවලු.
අපි
පහුගිය රාජාවලිය ලිපිය නතර කළේ මුගලන් රජතුමා ලඟින්. මුගලන් රජතුමාගේ පුත්‍රයා තමයි
කුමාරදාස රජතුමා (ක්‍රි. ව. 515 - 524). කුමාර ධාතුසේන කියලත් හඳුන්වනවා. ඔහු ඉතාමත් දක්ෂ කවියෙක් බවට ප්‍රසිද්ධයි. ඒ විතරක් නෙවෙයි, එවකට භාරතයේ විසූ මහා කවි කාලිදාස මෙතුමාගේ කුළුපග මිතුරෙක් ලු. සමාන කලාකාමී සිත් දෙකක් අතර එහෙම මිතු දමක් ඇතිවීම ස්වාභාවිකයි.
රජතුමාගේ ඛේදජනක මරණය ගැන අතීතයේ ඉඳලා එන ජනප්‍රවාදයක් තියනවා. කුමාරදාස රජතුමා මාතර ප්‍රදේශයේ වෙසෙන කාලේදි කාලිදාස ආවලු එතුමාව හමු වෙන්න. ඔය කාලෙදි රජතුමාගේ සිත් ගත්තු වෛශ්‍යාවක් හමු වෙන්න රජතුමා නිතර නිතර යමින් ලු හිටියේ. ටික දවසක් යද්දී කාලිදාස ත් ඇය හමු වෙන්න පටන් ගත්තා. හැබැයි රජතුමාට හොරාට. ඒත් මේ ගැන රජතුමාට කනින් කොනින් ආරංචි වෙලා තියනවා. මේ බව හරියටම දැනගන්න රජතුමා උපායක් කල්පනා කළා ලු.
දවසක් රජතුමා ඒ ස්ත්‍රිය හමු වෙන්න ගිය වෙලාවක ඇගේ ඇඳ ඉහත බිත්තියේ මෙන්න මේ කවි පද දෙක ලිව්වලු.
සිය තඹරා සිය තඹරා සිය සෙ වැනී
සිය සපුරා නිදි නොලබා උන් සෙ වැනී
මෙහෙම ලියලා කිව්වලු මේකේ ඉතුරු පද දෙක සම්පූර්ණ කරන්න පුළුවන් උන කෙනෙකුට විශාල තෑග්ගක් දෙනවා කියලා. ඉතින් ඕකට ඉතුරු පද දෙකක් ලියන්න පුළුවන් උනේ කාලිදාසට ම විතරයි. රජතුමාගේ උපාය ගැන දැනගෙන නොසිටි කාලිදාස මේක දැකලා මෙන්න මෙහෙම ඉතුරු පද දෙක ලිව්වලු.
වන බඹරා මල නොතලා රොනට වනී
මල දෙදරා පණ ගලවා ගිය සෙ වැනී
කාලිදාස ඕක සම්පුර්ණ කරාට පස්සේ අර ස්ත්‍රියට ආවා අමුතු අදහසක්. ඇයට ඕන උනේ තෑග්ග කාලිදාසට නොදී තමන්ට ලබා ගන්න. ඉතින් ඇය උපක්‍රමයකින් කාලිදාස මරණයට පත් කළා ලු. මේ බව ආරංචි වෙන කුමාරදාස රජතුමා ඉතාමත් දුකට පත්වෙලා තමන්ගේ මිතුරා දැවෙන චිතකයට පැනලා දිවි තොර කර ගත්තා කියලා තමයි කියන්නේ. මේක ජනප්‍රවාදයක් බවත් මතක තියාගන්න ඕන. රජතුමා කාලිදාස වෙනුවෙන් දිවි පිදූ බව පැරකුම්බා සිරිතේ සඳහන් වෙන විදිහ තමයි උඩම කවියේ තියෙන්නේ.
මාතර බෝධිය පිහිටලා තියෙන්නේ කාලිදාස ගේ චිතකය තිබුණු තැන කියලත් කියනවා.
ඉතින් කුමාරදාස රජතුමා ගේ මරණින් පස්සේ ඔහුගේ පුත්‍රයා කීර්තිසේන රජ වෙනවා. මේ කීර්තිසේන රජතුමා රජ වෙලා අවුරුද්දක් යන්නත් කලින් ඔහුගේ මාමා වන ශිව II (ක්‍රි. ව. 524 - 525), කීර්තිසේන මරා රජකම ලබා ගන්නවා. ඉන් පස්සේ ශිව ට විරුද්ධව ඉදිරියට එන්නේ කුමාරදාස රජුගේ බෑනා කෙනෙක් වන උපතිස්ස II. ශිව ගෙන් සිහසුන ලබාගන්නා දෙවන උපතිස්ස රජතුමාටත් (ක්‍රි. ව. 525 - 526) වැඩි කලක් යහතින් රජකම් කරන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ සිලාකාල නම් ලම්භකර්ණ වංශිකයෙකු රාජ්‍ය ලෝභයෙන් රජතුමාට විරුද්ධව කැරලි ගහන්න පටන් ගන්න නිසා. සිලාකාල, මුගලන් රජුගේ රාජ සභාවේ තනතුරක් දැරූ කෙනෙක් වගේම ඔහු විවාහ කරගෙන සිටියේ මුගලන් රජුගේ සොහොයුරියක්. ඒ නිසා රජ පවුලට නෑ කමකුත් තිබුණා.
මේ සිලාකාලගේ කැරලි මර්ධනය කරන්න මුලදී උපතිස්ස රජුගේ පුත්‍රයා සමත් උනත් අන්තිමට සිලාකාල ජයග්‍රහණය කරා. "අඹහෙරණ සලමෙවන්" නමින් ප්‍රසිද්ධ වුනු සිලාකාල වසර 13 ක් (ක්‍රි. ව. 526 - 539) ධර්මානුකුලව රජකම් කරනවා.
සිලාකාල රජතුමාට ඉන්නවා මුගලන්, දාටප්පභූති සහ උපතිස්ස නමින් පුත්‍රයින් තුන් දෙනෙක්. මුගලන් කුමරුට නැගෙනහිර ප්‍රදේශයත්
දාටප්පභූති ට මලය රටත් පවරා දීපු රජතුමා උපතිස්ස කුමරු තමන් එක්කම රඳවා ගනිමින් රාජ්‍ය කටයුතු කරගෙන ගියා ලු. සිලාකාල රජතුමාගේ ඇවෑමෙන් පස්සේ මුගලන් කුමරු රාජ්‍ය බාර ගැනීම සඳහා පැමිණියත් ඒ වන විටත්
දාටප්පභූති කුමරු උපතිස්ස කුමරුත් මරණයට පත් කරලා රාජ්‍ය අයිති කරගෙන තිබුණු නිසා මුගලන් කුමරු සටනකට සැරසුනාලු. ද්වන්ද සටනක් අවසානයේ
දාටප්පභූති රජතුමා (ක්‍රි. ව. 539 - 540) පරාජය වීම නිසා මුගලන්ට රජකම හිමි වුනා. මෙලෙස මුගලන් II රජතුමා අවු. 20 ක් (ක්‍රි. ව. 540 - 560) ධාර්මිකව රජකම් කරනවා. මෙතුමා රාත්‍රී කාලයේදී ඇතුන් පිට නැග්ගවූ කවි ගායනා කරුවන් ලවා රට වැසියාට දහම් කවි අසන්න සලස්වලා දීලා තියනවා.
තවත් රාජාවලිය ලිපියකින් ඉදිරියේදී හමු වෙමු.
