මුදුන් මල්කඩ - රාජාවලිය XVI

පහුගිය රාජාවලිය ලිපියෙදි අපි කතා කළේ මහසෙන් රජතුමා ගැන. අද එතැන් සිට...

මහසෙන් රජතුමා ගේ මරණයෙන් පස්සේ රජ උනේ ඔහුගේ පුත් කිත්සිරිමෙවන් රජතුමා (ක්‍රි. ව. 304 - 332). හැමෝම දන්නවනේ මහසෙන් රජතුමා ථෙරවාදී වෙහෙර විහාර වලට කරපු විනාශය ගැන. ඉතින් කිත්සිරිමෙවන් රජතුමා ඔහුගේ රාජ්‍ය කාලයෙන් වැඩි හරියක්ම කළේ තමන්ගේ පියා විනාශ කරපු විහාර ප්‍රතිසංස්කරණය කරවපු එක.

අපි බලමු මේ අතරේ අපේ අල්ලපු රටේ කළිඟු දේශයේ මොනවද උනේ කියලා. ඒ කාලයේ කළිඟු රට රජ කළේ "ගුහසිව" රජතුමා. බුදුන් වහන්සේගේ වාම දන්ත ධාතුව බාර වෙලා තිබුනේ එතුමාට තමයි. ඔය අතරේදී කළිඟු රටට සිද්ධ වෙනවා පන්ඩු නම් රජ කෙනෙක්ගෙන් එල්ල වුනු සතුරු කරදර වලට මුහුණ දෙන්න. මේ වෙලාවේදී ගුහසිව රජතුමාට ඇතිවෙන ලොකුම ප්‍රශ්නයක් තමයි දළදා හිමියන්ගේ ආරක්ෂාව. ඉතින් ඔහු තීරණය කරනවා එය ආරක්ෂාව පිණිස ලක්දිව ට වැඩමවන්න. ඒ කාර්යය කිරීම සඳහා යොදාගන්නේ එතුමාගේ ම දියණිය වන "හේමමාලා" කුමරිය සහ ඇගේ ස්වාමියා වන "දන්ත" කුමරු.

ඉතින් මේ කුමරාත් කුමරියත් බමුණන් විදියට වෙස් වලාගෙන දන්ත ධාතුව කුමරියගේ කෙස් කළඹේ සඟවා ගෙන ලක්දිව ඒමට නැව් නගිනවා. ඔවුන් ලංකාවට ගොඩ බසින්නේ ලංකාපටුන වරායෙන් කියලයි කියන්නේ. අද එහි විහාරයක් දකින්න ලැබෙනවා (ලංකාපටුන විහාරය).

දළදාවත් රැගෙන නිරුපද්‍රිතව ලක්දිවට ගොඩ බහින ඔවුන්, එවකට රජ වුනු කිත්සිරිමෙවන් රජතුමා මුණ ගැහිලා දළදාව ඔහුගේ භාර කාරත්වයට පත් කරනවා. අන්න ඒ විදියට තමයි බෞද්ධයා ගේ මුදුන් මල්කඩ විදියට හැඳින්වෙන දන්ත ධාතුන් වහන්සේ අපිට ලැබුනේ.

කිත්සිරිමෙවන් රජතුමා දළදා වහන්සේට උපරිම පුද සත්කාර කරලා දම් සක් මණ්ඩපයේ වැඩ හිඳුවනවා. එතැන් පටන් හැම රජ කෙනෙක්ම දළදාව මාළිගයක වැඩ හිඳුවලා කලට වෙලාවට පුද සත්කාර කරනවා. රටේ භාරකරු දළදාවේ භාරකරු ලෙසත් දළදාවේ භාරකරු රටේ භාරකරු ලෙසත් පිළිගනු ලබනවා. රජවරුන් එය අතපසු කළ අවස්ථා වල රහතන්වහන්සේලා ඉදිරිපත් වී දිවි දෙවැනි කොට දළදාව ආරක්ෂා කරනවා. අදටත් බෞද්ධ අපේ වටිනාම වස්තුවක් හැටියට සැළකෙන දෙයක් තමයි දළදාව. ඒ වගේම එය ආරක්ෂා කරගැනීමත් රටේ පාලකයාගේ වගකීමක් හැටියට සැලකෙනවා.

ඉතින් මේ සිදුවීම උනේ කිත්සිරිමෙවන් රජතුමාගේ කාලයේදී නිසා එතුමාත් පින්වත් රජෙක් කියලයි මට හිතෙන්නේ. මුලින්ම මිහිඳු පෙරහැර පැවැත්වුවා කියලා සඳහන් වෙන්නෙත් එතුමා තමයි. මේ විදියට ධාර්මිකව අවුරුදු 28 ක් රජකම් කරපු කිත්සිරිමෙවන් රජතුමාට පසුව රජ වෙන්නේ ඔහුගේ බාල සොහොයුරු "දෙටුතිස් II" (කලිනුත් දෙටුතිස් නමින් රජ කෙනෙක් හිටියා මතකයි නේද?).   දෙවන දෙටුතිස් රජතුමා ඇත් දත් කැටයමේ මනා නිපුනත්වයක් තිබුණ කෙනෙක් ලු. තමන් දන්නා ශිල්පය රට වැසියාට උගන්වන්නත් එතුමා කටයුතු කළා ලු. ඒ වගේම එතුමාත් නොයෙක් පින්කම් වල නිරත වෙලා තියනවා.

මේ විදියට දෙවන දෙටුතිස් රජතුමා (ක්‍රි. ව. 332 - 341 ) දැහැමෙන් අවුරුදු 9 ක් රජකම් කරනවා. ඔහුගෙන් පසු රජ වුනු ඉතාමත් සුපතළ රජෙක් ගැන අපි ඊ ළඟ රාජාවලිය ලිපියෙන් කතා කරමු.