මින්නේරිය දෙවියෝ - රාජාවලිය XV

සිරිසඟ බෝ රජතුමා මරා දාලා ගෝඨාභය රජතුමා රජ වෙච්ච හැටි අපි පහුගිය රාජාවලිය ලිපියෙන් කතා කළා. අපි අද බලමු ඉන් පස්සේ මොකද උනේ කියලා.

මේ ගෝඨාභය රජතුමා සිරිසඟබෝ රජු මරවපු පව මැකෙන්න හරි මොනයම් හේතුවක් නිසා හරි වෙහෙර විහාර එහෙම හදලා පින් අතේ වැඩ ගොඩක් කරා ලු. ඒ විතරක් නෙවෙයි,  මහායාන භික්ෂුන් පිරිසක් ඉන්දියාවට පිටුවහල් කරන්නත් කටයුතු කරා ලු. එහෙම කරලා ථෙරවාද දහම අගයමින් මහාවිහාරය ට අනුග්‍රහය දැක්වුවා ලු.

ඔය අතරෙදි අර පිටුවහල් කරපු එක භික්ෂුවක ගේ ගෝලයෙක් වන "සංඝමිත්‍ර" නැවත ලංකාවට එන්නේ කපටි අරමුණක් හිතේ තියාගෙන. ඔහු ප්‍රයෝගකාරී විදියට රජතුමාගේ හිත දිනා ගන්නවා. රජතුමාට හිටියා පුතුන් දෙදෙනෙක්. "දෙටුතිස් / ජෙට්ට තිස්ස " සහ "මහසෙන්". අන්තිමේදී ඔවුන් දෙදෙනාගේ ගුරුවරයා හැටියට පත් වෙන්නේ මේ සංඝමිත්‍ර භික්ෂුව. කොහොම උනත් වැඩිමලා වුනු දෙටුතිස් ඔහුගේ අදහස් වලට නම්ම ගන්න එක නම් එච්චර ලේසි වෙලා නැහැ. ඒ නිසා ඒකට යොදා ගත්තේ මහසෙන් කුමාරයාව. මහසෙන් තමයි සංඝමිත්‍ර භික්ෂුවගේ ආදරණිය ගෝලයා බවට පත් වුනේ. මේ නිසා දෙටුතිස් ගේ නම් භික්ෂුව කෙරේ තිබිලා තියෙන්නේ නොපහන් හැඟීමක්.

ගෝඨාභය රජතුමා ක්‍රි. ව. 267 දී මිය ගියාට පස්සේ රජ වෙන්නේ ඔහුගේ වැඩිමහල් පුතා දෙටුතිස් රජතුමා (ක්‍රි.ව. 267 - 277). සංඝමිත්‍ර භික්ෂුව ගේ අදහස් ක්‍රියාත්මක කරන්න ඒක හොඳ කාලයක් නොවුණු නිසා භික්ෂුව රටින් පිට වුනා ලු. දෙටුතිස් ගේ රාජ්‍ය කාලය අවසානයේ මහසෙන් කුමරු රජ උනාම නැවතත් ලක් දිවට පැමිණි සංඝමිත්‍ර භික්ෂුව තමන්ගේ අභිප්‍රාය ඉෂ්ට කරගන්න පටන් ගත්තලු.

ථෙරවාදී පාර්ශවයට අයත් වෙහෙර විහාර විශාල ප්‍රමාණයක් විනාශ කරන්නත් ථෙරවාදී භික්ෂුන්ට දන් දීම පවා තහනම් කරන්නත් රජු පොළඹවා ගන්න මේ භික්ෂුව සමත් වෙලා තියනවා. මහාවිහාරය විනාශ කරලා එහි උඳු වපුරන්න කටයුතු කළා ලු. මේ හිරිහැර දරා ගන්න බැරුව ථෙරවාදී භික්ෂුන් රජ රටින් පිටමං වෙලා මලය රටට සංක්‍රමණය උනා ලු.  අවසානයේ මේ ක්‍රියා වලට එරෙහිව කැරැල්ලක් මෙහෙයවන්න ඉදිරිපත් වෙලා තියෙන්නේ රජුගේ ඉතාම හිතවත් ඇමතියෙක් වූ "මේඝවර්ණාභය". ඔහු මලය රටින් විශාල සේනාවක් එක් රැස් කරගෙන ආවලු රජුට විරුද්ධව සටන් කරන්න. රජතුමා ත් ඔහුගේ සේනාව රැගෙන මේඝවර්ණාභය සහ පිරිස එන පෙරමග ට ගියාලු. දෙපිරිස මුණ ගැසුන දින රාත්‍රියේ ඔවුන් කඳවුරු බැඳගත්තේ පසු දින සටන් කරන අදහසින්. ඒත් ඒ සටන නොහිතූ විදියකට වැළකිලා ගිහින් තියනවා.

රජතුමා ත් ඇමතිත් ඉතාම හිතවත් බව කලිනුත් කිව්වා නේ. තමන්ට විශේෂ කෑමක් ලැබුනොත් අනිත් කෙනාත් එක්ක බෙදාගෙන කන පුරුද්දක් මේ දෙන්නට තිබුනලු. ඉතින් මේ වෙලාවේ මේඝවර්ණ ඇමතිට ඔය විදියේ විශේෂ කෑමක් ලැබිලා. ඔහු රජතුමාගේ පංගුව දෙන්න රාජකීය කූඩාරම ඇතුලට ගියාලු. ඒ වෙලාවෙදි ඇතිවුණු කතා බහේදී රජතුමා ට තේරුම් ගියාලු ඔහුගේ වැරදි ගැන. මේ නිසා සටන වැලකුනා වගේම ථෙරවාදී නිකාය ට කරන හිරිහැර නවත්වන්නත් රජු එකඟ උනාලු. සංඝමිත්‍ර භික්ෂුව නම් රජ බිසවක ගේ කොන්ත්‍රාත්තුවක් මත මරා දැමුනා ලු.

හැබැයි ඉතින් විනාශකාරී වැඩ නැවැත්තුවට මහායානය ට දක්වපු අනුග්‍රහය නම් අඩු වෙලා නැහැ. ජේතවනාරාම විහාරය කරවලා එය මහායාන, සාගලික නිකායේ භික්ෂුන් ට පූජා කිරීමත් සමගම මෙතෙක් කල් පැවති මහා විහාර, අභයගිරි දෙපාර්ශවය වෙනුවට ජේතවන නමින් තුන් වන පාර්ශවයකුත් එකතු වෙනවා.

මහසෙන් රජතුමා ඉතාමත් ප්‍රසිද්ධියක් උසුලන්නේ වැව් සෑදීම සම්බන්ධව. වළගම්බා රජතුමා ලෙන් විහාර හැදෙව්වා වගේ මහසෙන් රජතුමා කරලා තියෙන්නේ වැව් සෑදීම. මාමිණියා වැව, මාගල්ල වැව, රත්මල්කඩ වැව එයින් සමහරක්. ඒ වැව් අතරින් විශාලම වැව තමයි මින්නේරිය වැව. එයට අක්කර 4000 ටත් වඩා වැඩි වපසරියක් අයත් වෙනවා. මෙයින් රට වැසියාට සැලසුණු යහපත නිසාම මහසෙන් රජතුමා "මින්නේරිය දෙවියන්" ලෙසින් අදටත් හඳුන්වනු ලබනවා.

මහසෙන් රජතුමා ගේ රාජ්‍ය කාලය වෙන්නේ අවු. 27 ක් (ක්‍රි. ව. 277 - 304). ඒ අවුරුදු 27 ඇතුලත එතුමා පව් පින් දෙකම රැස් කරලා තියනවා. කොහොම උනත් අදටත් එතුමා දේවත්වයෙන් අදහනු ලබන රජ කෙනෙක්.

ඊ ළඟ රාජාවලිය ලිපියෙන් "බෞද්ධයින් ගේ මුදුන් මල්කඩ" අපිට ලැබුන හැටි ගැන කතා කරමු.