අයිස් යුගය

මේ අයිස් ඒජ් චිත්‍රපටියේ පින්තූරයක් දාලා තිබුනට මම කියන්න යන්නේ නම් චිත්‍රපටිය ගැන නෙමේ හොඳේ.

ඔය චිත්‍රපටිය බලපු අයට "අයිස් ඒජ්" කියන්නේ මොකක්ද කියලා නිකමට හරි අදහසක් ඇති නේ. අයිස් යුගයක් ඇති වෙන හැටි ගැන අපේ ලිපියේ අන්තිමට කතා කරමුකෝ. ඊට කලින් කතා කරන්න කාරණා කීපයක්ම තියනවා.

අපේ පෘතුවියේ අයිස් යුග කීපයක්ම තිබුණා කියලා විශ්වාස කරත් "අයිස් යුගය" කියලා පොදුවේ හඳුන්වන්නේ මිට අවුරුදු 70000 කට කලින් ඇති වෙලා, මිට අවුරුදු 10000 කට කලින් අවසන් වුන අවසාන අයිස් යුගය. අයිස් යුගයක ස්වරූපය ගැන ඉතින් අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැ නේ :) පෘතුවියෙන් වැඩි හරියක්ම ග්ලැසියර වලින් වැහිලා තියන හැටි හිතේ මවා ගන්නකො. මීට අමතරව ක්‍රි. ව. 1300 සිට 1900 පමණ වන තෙක් යුරෝපයේ "පුංචි අයිස් යුගයක්" ඇති වෙලා තියනවා (Little ice age)

දැන් අපි බලමු පෘතුවිය කොහොමද අයිස් යුගයකට නොයා දැනට මේ තත්ත්වයෙන් තියෙන්නේ කියලා. පිළිතුර තමයි "සාගර දියවැල්". මේ දියවැල් අපිට කොයි තරම් වැදගත්ද කියලා බලන්නකෝ.

දියවැල් කිව්වහම වර්ග දෙකක් තියනවා. එකක් තමයි සාගරය මතුපිට ඇති වෙන දියවැල්. මේවා ඇති වෙන්න හේතු වෙන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන් පෘතුවියේ බ්‍රමණය, සුළං සහ මහාද්වීප වල හැඩය සහ පිහිටීම. පහළ රූපයේ තියෙන්නේ මතුපිට දියවැල් ගලන ආකාරය.

මේකේ රතු පාටින් පේන්නේ උණුසුම් දියවැල්. නිල් පාටින් තියෙන්නේ සිසිල් දියවැල්. උණුසුම් දියවැල් ගලන්නේ නිවර්තන කලාප වල ඉඳලා ධ්‍රැව දෙසට බවත්, සිසිල් දියවැල් ගලන්නේ ධ්‍රැව වල ඉඳලා නිවර්තන පෙදෙස් වලට බවත් ඔයාලට පේනවා ඇති. මේ හින්දා සිද්ධ වෙන තාප සංසරණය නිසා ලෝකයේ සමස්ත දේශගුණය සමනය වීමක් වෙනවා. යුරෝපය පැත්තේ සමහර වරාය වල සිසිර සෘතුවේ වත් හිම මිදෙන්නේ නැත්තේ මේ දියවැල් වල බලපෑම නිසා.

අනිත් දියවැල් වර්ගය තමයි ගොඩක්ම වැදගත්. ගැඹුරු සාගර පතුලෙන් ගලන දියවැල්. මේවා ඇතිවෙන්න නම් ප්‍රධාන වශයෙන් බලපාන්නේ ජලයේ ඝනත්ව වෙනස. සාගර ජලයේ ඝනත්වය තීරණය කරන සාධක තමයි උෂ්ණත්වය සහ ලවණ සාන්ද්‍රණය. ධ්‍රැව ආසන්නයේ මුහුදට වඩා නිවර්තන ආසන්නයේ උෂ්ණත්වය ඉතාමත් ඉහළයි. උෂ්ණත්වය වැඩි වීමත් සමග ඝනත්වය අඩු වෙනවා (ලවණ ප්‍රමාණය නියතයි). ඒ කියන්නේ ධ්‍රැව ආසන්නයේ ජලයේ ඝනත්වය වැඩියි. මේ නිසා ජලය පහළට ඇදිලා යනවා දිය වැලක් ආකාරයෙන්. ඒ අතර නිවර්තන ආසන්නයේ ජලයේ ඝනත්වය අඩු නිසා ජලය ඉහළ නගින්න උත්සාහ කරනවා. ධ්‍රැව වලදී පහළ බසින ජලයේ අඩුව පුරවන්න මේ උණුසුම් ජලය ධ්‍රැව දෙසට ගමන් කරනවා. ඒ අඩුව පුරවන්න ධ්‍රැව වලින් පහළ බසින සීතල දිය වැල නිවර්තන දෙසට ඇදී එනවා. මේක හරියට එකම වක්‍රාකාර පටියක් වගේ.

ත්රුනාද මන්දා :-\ . පින්තුරේ බලන්නකෝ...

දැන් පැහැදිලි ඇති නේද? ඔන්න ඔහොමයි දිය වැල් මගින් තාප සමනය සිද්ධ වෙන්නේ.

දැන් බලමුකෝ මේ දවස් වැල වැඩිපුර කතා කරන දෙයක් ගැන. "Global Warming". ඇයි මිනිස්සු මේකට ඔය තරම් බය? වායු ගෝලය උණුසුම් වීම නිසා (අපේ අයගේ වැඩ හින්දා තමයි ඉතින්) සිද්ධ වෙන්න පුළුවන් අහිතකර දෙයක් තමයි දැනට ග්‍රීන් ලන්තයේ සහ ඇන්ටාක්ටිකාවේ තියන ග්ලැසියර දිය වෙන එක (ඒ සංසිද්ධියට කියන්නේ "ග්ලැසියේෂන්" කියලා. අන්තිම අයිස් යුගය අවසානයේ විස්කොන්සින් ග්ලැසියේෂන් නිසා තමයි පංච මහා විල් ඇති වෙලා තියෙන්නේ). එහෙම දිය උනාම අති විශාල මිරිදිය ස්කන්ධයක් සාගරයට එකතු වෙනවා. එතකොට මොකද වෙන්නේ? ධ්‍රැව ආසන්නයේ මුහුදු ජලයේ ලවණ සාන්ද්‍රණය අඩු වීම නිසා ඝනත්වය අඩු වෙන එක. එතකොට අපි කලින් කතා කරපු විදියට දියවැල ගමන් කරන එක නවතීවි කියලා සැකයක් තියනවා. මොකද දියවැලේ ගමනට බලපාන්නේ ඝනත්වය නිසා ඒක වෙනස් උනාම ගමන් කරන්න විදියක් නැහැ නේ.

අන්න එහෙම උනොත් තාප සංසරණය විකෘති වෙලා නැවතත් අයිස් යුගයක් එයි කියලා විද්‍යාඥයින් සැක පහළ කරනවා. කොහොමත් එක අයිස් යුගයක් අවසානයේ උණුසුම් වීමේ කාල සිමාවකුත් ඉන් පස්සේ තවත් අයිස් යුගයකුත්, විදියට මේක චක්‍රයක් වගේ සිද්ධ වෙනවා කියන එක තමයි පිළි ගැනීම. එහෙම බලනකොට දැන් අපි ඉන්නේ මිට අවුරුදු 10000 කට කලින් ඇරඹුණු අනුසුම් වීමේ කාල පරිච්චේදය අවසානයේ ලු.

දැන් ඉතිරි වෙලා තියන ග්ලැසියර ටිකත් දිය වුන දාට නැවතත් අයිස් යුගයක් එයි. ඊට අවුරුදු දහස් ගානකට පස්සේ නැවතත් වායු ගෝලය උණුසුම් වෙන්න පටන් අරගෙන, දිය වැල් ක්‍රියාකාරී වෙලා මේ වගේ කාලයකුත් එයි. ඔය අතරේ අපේ සසර චක්‍රයත් නොනැවතී සිද්ධ වෙයි.සොබා දහමේ නියම වෙනස් කරන්න කාට නම් හැකි වෙයිද?