මහ වෙදාණෝ - රාජාවලිය XVII

අපේ රටට දළදාව වැඩම කරවීම ගැන කතා කරපු පහුගිය රාජාවලිය ලිපිය අපි නතර කළේ දෙවන දෙටුතිස් රජතුමා ගේ ලඟින්. අද එතැන් සිට...

දෙටුතිස් රජතුමාගෙන් පසුව රජ උනේ ඔහුගේ පුත්‍රයා "බුද්ධදාස" රජතුමා (ක්‍රි. ව. 341 - 370). මේ රජ තුමා අතිදක්ෂ වෙදැදුරෙක් විදිහට කා අතරත් ප්‍රසිද්ධ කෙනෙක්. එතුමා ගැන මම මුලින්ම ඇහුවේ පොඩි කාලේ සිංහල පෙළ පොතක තිබුණු කතාවකින්.

රජතුමා මගුල් ඇතු පිටේ නැගලා තිසා වැවට යන අතර මගදී දැක්කලු තුඹසක් ළඟ නාගයෙක් අසනීපයෙන් වැතිරිලා ඉන්න හැටි. ටිකක් විපරම් කරලා බැලුවම රජතුමා දැක්කලු නාගයා පීඩා විඳින්නේ උදරයේ හටගත් ගෙඩියකින් කියලා. ඉතින් රජතුමා මොකද කළේ, නයා ලඟට ගිහින් ඒ ගෙඩිය පළලා බෙහෙත් ගල්වලා නාගයා සුවපත් කරපු එක. රජතුමා වැඩේ කරනකන් නාගයා තුඹස ඇතුලට ඔලුව දාගෙන හිටියා කියල තමයි කියන්නේ.

මේ කතාව ඇරෙන්න රජතුමාගේ වෙද හෙද කම් ගැන තව කතා කිහිපයක්ම තියනවා. දියබරි බිත්තරයක් ගිලුණු මිනිසෙකුගේ බඩේ දී බිත්තරය බිඳීම නිසා හටගත් දියබරියෙකු, මිනිසාට නිදා ගැනීමට සලස්වා ඔහුගේ කටට ඉහළින් මස් කැබැල්ලක් අල්ලා, එලියට ඇද දැමූ හැටි කියවෙන කතාව ඉන් එකක්.   තවත් කතාවක් තමයි පනුවන් සහිත කිරි වැළඳු හාමුදුරු නමක් සුවපත් කළ හැටි. හාමුදුරුවෝ ප්‍රතිකාර ගන්න වඩිද්දී රජතුමා ඉඳලා තියෙන්නේ අශ්වයෙකුට ප්‍රතිකාර කරමින්. ටික වෙලාවකින් හාමුදුරුවන්ට යම් බීමක් ගෙනත් දීපු රජතුමා, හාමුදුරුවෝ ඒක පානය කරනකම් ඉඳලා කිව්වලු "ඔබ වහන්සේ දැන් බිව්වේ අශ්වයාගේ තුවාලයෙන් ගත් කුණු ලේ.." කියලා. හාමුදුරුවන්ට මේක අහපු ගමන් බඩේ ඉඳපු පණුවොත් එක්කම වමනේ ගියාලු.

මේ විදිහට ප්‍රතිකාර සඳහා නොයෙක් උපක්‍රමත් යොදා ගත් බුද්ධදාස රජතුමා සැත්කම් ආදිය කරන්නත් දක්ෂ කමක් දැක්වුවා ලු. මේ සමහර කතා අතිශයෝක්ති වෙන්නත් පුළුවන්. කොහොම උනත් එතුමාගේ රාජ්‍ය කාලයේදී රට සෞඛ්‍ය පැත්තෙන් ඉතාමත් සමෘදිමත් වෙලා තිබුණලු. ගමක් පාසා රෝහල් තනාලා වෙදුන් පත් කරලා රට වැසියාගේ  රෝග පීඩා වලට සහනයක් ලබා දෙන්න එතුමා කටයුතු කරලා තියනවා. බුද්ධදාස රජතුමාට පුතුන් 80 දෙනෙක් පමණ සිටි බවත් කියවෙනවා.

මේ විදියට රටේ යහ පාලනයක් ගෙන ගියපු බුද්ධදාස රජතුමාගෙන් පස්සේ රජකම ලැබෙන්නේ ඔහුගේ වැඩිමහල් පුත් උපතිස්ස රජතුමාට (ක්‍රි.ව. 370 - 412). පියාට වගේ වෙද කම පිහිටලා නොතිබුනත් ඔහුත් ඉතාමත් හොඳින් රට පාලනය කළ රජෙක්. වෙහෙර විහාර සහ වැව් විශාල සංඛ්‍යාවක් කරවපු මෙතුමා ගේ රාජ්‍ය කාලයේදී දරුණු දුර්භික්ෂයක් ඇති වෙලා තියනවා. ස්වාමින් වහන්සේලාගේ සහභාගිත්වයෙන් ධාතු වඩම්මවා පිරිත් කියවා දුර්භික්ෂය දුරු කර ගත් බව කියවෙනවා.

උපතිස්ස රජතුමා ගේ විවාහ ජීවිතය නම් සතුටින් ගෙවුන එකක් නෙමෙයි. රජ බිසව රජතුමාගේ ම බාල සොහොයුරා (මහානාම කුමරු) සමඟ සම්බන්ධයක් ඇති කරගෙන තියනවා.  මහානාම කුමරු ඒ වන විට මහණ වෙලා ඉඳලා තියෙන්නේ. අන්තිමේ බිසවත් මහානාම කුමරුත් එකතු වී උපතිස්ස රජතුමා මරවන්න කටයුතු කළා ලු.  ඉන්පස්සේ මහානාම රජතුමා (ක්‍රි. ව. 412 - 434) අයියාගේ බිසව තමන්ගේ මෙහෙසිය බවට පත් කර ගත්තා ලු.

මෙන්න මේ කාලයේදී තමයි බුද්ධඝෝෂ හිමියන් සහ ෆාහියන් භික්ෂුව ලංකාවට වැඩම කරන්නේ. ඒ වන විට සිංහලෙන් ලියවී තිබුණු අටුවා කතා විශාල ප්‍රමාණයක් බුද්ධඝෝෂ හිමියන් අතින් පාලියට පරිවර්තනය වෙනවා. ලංකාවේ වසර දෙකක් ගත කළ ෆාහියන් භික්ෂුව ගේ වාර්තා සටහන් එවකට ලක්දිව තොරතුරු විමසීමේදී ඉතාමත් වැදගත් වෙනවා.

සාමකාමී අවුරුදු 22 ක් රාජ්‍ය කිරීමෙන් පස්සේ මහානාම රජතුමා මිය යනවා. ඊ ළඟ රාජාවලිය ලිපියෙන් අපි කතා කරමු එක දවසකට පමණක් රජ වූ රජෙක් ගැනත් ලම්භකර්ණ රාජ වංශයේ අවසානය ගැනත්.